ఫోన్​తో బ్రేకప్​!

ఈ మధ్య మనుషుల కంటే కూడా ఫోన్​తో రిలేషన్​షిప్​ చాలా ఎక్కువైంది. వ్యక్తిగత జీవితాల్లోకి చొచ్చుకుని వచ్చి అన్ని రకాలుగా డిస్టర్బ్​ చేసే ఫోన్​ రిలేషన్​షిప్​కి బ్రేకప్​ చెప్పాల్సిందే! అప్పుడే జీవితాన్ని ‘జీవించ’గలుగుతారు. మామూలు మనుషులు అవుతారు.

మొబైల్ ఫోన్​ అనే మెటల్​​ రెక్టాంగిల్ పీస్​ ఒకటి హ్యాండ్​ బ్యాగుల్లో, చొక్కా జేబుల్లో, అరచేతుల్లోకి చేరి మనుషుల ఎమోషన్స్​ని పట్టించుకోకుండా  గేమ్స్​ ఆడుతున్న ఫోన్​ రిలేషన్​షిప్​కు బ్రేకప్​ చెప్పాల్సిందే. అప్పుడే టైం మేనేజ్​మెంట్​ సాధ్యమవుతుంది. అరచేతిలో ఇమిడే చిన్న స్క్రీన్​ మీది మెరుపులు కళ్లలో వెలుగును, బుర్రలో పదునును లాగేసుకుంటోంది. దానితో బ్రేకప్​ చెప్తే కానీ ‘ఏం చేయాలన్నా టైం దొరకట్లేదు’ అనేవాళ్లకు టైం మేనేజ్​మెంట్​ అనేది ఎంత ఈజీనో తెలుస్తుంది.

గ్యాంబ్లింగ్​తో సమానం

ఈ విషయం ఇంకా బాగా అర్థం కావాలంటే కరుణ అనే ఒకావిడ గురించి చెప్పాలి. ఆమెలో రియలైజేషన్​ ఎలా వచ్చిందో కానీ... తన స్మార్ట్​ఫోన్​లో టైం ట్రాకింగ్​ యాప్​ వేసుకుంది. దాన్నిబట్టి ఆమె రోజులో 52 సార్లు ఫోన్​ను పిక్​ చేస్తోంది. మూడు గంటల 57 నిమిషాలు అంటే... దాదాపు నాలుగ్గంటల సమయాన్ని ఫోన్​ వాడడానికే కేటాయిస్తోంది అని తెలిసింది. అప్పుడు ఆమెకు అనిపించిందట తను స్మార్ట్​ఫోన్​కి అడిక్ట్​ అయ్యానని.
మరి స్మార్ట్​ఫోన్​ అడిక్షన్​ నుంచి బయటపడడం ఎలా? కొన్ని సెకన్లకు ఒకసారి ఫోన్​ను చెక్​ చేయడం అనేది ‘బిహేవియరల్​ అడిక్షన్’​ అంటున్నారు ఎక్స్​పర్ట్స్. ఈ అడిక్షన్​ను దాదాపు గ్యాంబ్లింగ్​తో పోల్చొచ్చు. అంతటి ఎఫెక్ట్​ను చూపిస్తుందన్నమాట. ఆ ప్రభావం రిలేషన్​షిప్​, నిద్ర, ఫిజికల్​ ఫిట్​నెస్​, మానసిక ఆరోగ్యం మీద పడుతుంది.

యాప్స్​కి అతుక్కుపోయేలా!

స్మార్ట్​ఫోన్స్​లో వాడే యాప్స్​లో కొన్నింటిని అడిక్టివ్​ మెషిన్స్​ అనొచ్చు. వాటిలో మ్యాచింగ్​ లేదా డేటింగ్​ యాప్స్​ అనేవి ఇంట్రెస్టింగ్​గా ఉంటాయి. ఇష్టపడే లేదా ఇష్టపడుతున్న వ్యక్తుల​ నుంచి వచ్చే టెక్స్ట్​​ మెసేజ్ కోసం ఆ యాప్​ను ఒకటికి రెండుసార్లు చూస్తారు. అదే ఒక సెల్ఫీ పోస్ట్​ చేస్తే... ఎన్ని లైక్స్? ఎన్ని హార్ట్స్​? వచ్చాయని స్క్రీన్​ మీద ఉన్న వేలు అదేపనిగా రిఫ్రెష్​ చేస్తూనే ఉంటుంది. లైక్స్​ రావడం వల్ల బ్రెయిన్​లో ఫీల్​ గుడ్​ కెమికల్ డోపమైన్​ విడుదలవుతుంది. దానికి అలవాటుపడ్డ బ్రెయిన్స్​ మళ్లీ మళ్లీ ఆ రివార్డు కావాలని ఆరాటపడుతూ.. సెకన్​లో ఎన్నో సార్లు ఫోన్​ చెక్​ చేస్తుంటుంది.

ఇన్​స్టాగ్రామ్​నే తీసుకుంటే...​ ఒక అట్రాక్టివ్​ ఫీచర్​ను కోడింగ్​ చేసింది.  ఇన్​స్టాగ్రామ్​ అకౌంట్​ ఉన్న వ్యక్తి కొంచెంసేపు అటుఇటు బ్రౌజ్​ చేశాక, ఇంట్రెస్టింగ్​గా ఏమీ లేదని ఆ యాప్​ క్లోజ్​ చేయబోయినప్పుడే వాళ్ల పోస్ట్​కి వచ్చిన లైక్స్​ ఒక్కసారిగా కనిపిస్తాయి. దాంతో మళ్లీ ఇంకొంచెంసేపు ఇన్​స్టా గ్రామ్​కి అతుక్కుపోతారు! బ్రెయిన్​ కెమిస్ట్రీ మీద దాడి​ చేసి యాప్స్​ని ఎక్కువసేపు వాడేలా డిజైన్​ చేయడంలో ఇదో టెక్నిక్​ అన్నమాట. 

వామ్మో ఇంత మోసమా? అనిపించొచ్చు. అలాగని ఫోన్​ని పక్కన పారేయలేరు కదా. అందుకే చిన్న మార్పులు కొన్ని చేసుకోవాలి. అప్పుడు వర్చువల్​ వరల్డ్​ను వదిలి పెట్టి వాస్తవ ప్రపంచంలో టైం గడిపే అవకాశం ఉంటుంది. మీ టైంని స్మార్ట్​ఫోన్​ మింగేయకుండా ఫోన్​కు దూరంగా ఎలా ఉండాలో కూడా తెలుస్తుంది. స్మార్ట్​ ఫోన్​ కంటే ఎక్కువ కిక్​ ఇచ్చే కొత్త హాబీని అలవాటు చేసుకోవాలి.

చేతికి అందనంత దూరంలో...

ఫోన్లు ఏ విషయం నుంచైనా పక్కదారి పట్టిస్తాయి అనడంలో డౌట్​ అక్కర్లేదు. ఫోన్​ చేతిలో పట్టుకుని వాడకపోయినా కంటికి కనపడేలా ఉంటే చాలు ‘మాకు చాలా విల్​ పవర్​ ఉంది. దాన్ని ముట్టుకోం’ అనే వాళ్లను కూడా లూజర్స్​ని చేసేస్తుంది. అలాంటి దాన్నుంచి బయటపడాలంటే కొన్ని టెక్నిక్స్​ వాడాలి. కారు డ్రైవ్​ చేస్తున్నప్పుడు మొబైల్​ ఫోన్​ని​ ట్రంక్​ లేదా గ్లౌవ్​ బాక్స్​లో ఉంచాలి. ఇలా చేయడం వల్ల సేఫ్​ డ్రైవ్​ కూడా అవుతుంది.

నిద్ర త్వరగా పట్టాలన్నా, మీ జీవిత భాగస్వామితో రిలేషన్​ బాగుండాలన్నా  ఫోన్​ ఛార్జింగ్ బెడ్​రూమ్​లో పెట్టొద్దు. ఇలా చేయడం వల్ల రాత్రిళ్లు నిద్ర పోయే ముందు చూసే చివరి వస్తువు, ఉదయం లేవగానే చూసే మొదటి వస్తువు కాకుండా ఉంటుంది. అంతేకాదు అర్థరాత్రిళ్లు లేచి ఫోన్​ చూసుకునే అలవాటు కూడా పోతుంది.

అలారం క్లాక్​, రిస్ట్​ వాచీలను వాడడం మొదలుపెట్టాలి. వాటివల్ల ‘టైం చూసేందుకు లేదా అలారం కోసం ఫోన్​ వాడుతున్నాం’ అనే సాకు చెప్పాల్సిన అవసరం ఉండదు. అలాగే ‘ప్రపంచంలో జరుగుతున్న విశేషాలు మిస్​ అవుతాం’ అనేవాళ్లు న్యూస్​పేపర్స్​, మ్యాగజైన్స్​ సబ్​స్క్రయిబ్​ చేసుకోవాలి.  సంగీత ప్రేమికులు స్ట్రీమింగ్​ యాప్స్​ వాడడం మానేసి స్మార్ట్​ఫోన్​, యాప్స్​ లేకముందు సంగీతం ఎలా వినేవాళ్లో  వాటికి మారిపోవాలి.

టెక్నాలజీ సాయంతో...

• ఏ యాప్స్​ అయితే అడిక్ట్​ అయ్యేలా చేస్తున్నాయో అలాంటి యాప్స్​నే వాడి అడిక్షన్​ నుంచి బయటపడే ప్రయత్నం చేయాలి. అంటే... వజ్రాన్ని వజ్రంతోనే కోయాలి అన్నట్టు టెక్నాలజీకి టెక్నాలజీతోనే చెక్​ పెట్టాలన్నమాట.  
• స్క్రీన్​ టైంను మానిటర్​ లేదా బ్లాక్​ చేసే యాప్స్​ వాడాలి. స్క్రీన్​టైంని షెడ్యూల్​ చేసే లేదా సోషల్​ మీడియా పోస్ట్​ షెడ్యూల్​ చేసేవి వాడొచ్చు. కొన్ని మొబైల్​ ఫోన్స్​లో స్క్రీన్​టైం ట్రాకర్​ ఇన్​బిల్ట్​గా ఉంటోంది కూడా. 
• బేసిక్​ ఫోన్స్​ వాడాలి లేదా ఇంటర్నెట్​ లిమిటెడ్​గా వాడాలి.
• మొబైల్​ స్క్రీన్​ను బ్లాక్​ అండ్ వైట్​ మోడ్​ పెట్టుకోవాలి. అన్ని హంగులున్న స్మార్ట్​ ఫోన్​ను బ్లాక్​ అండ్​ వైట్​ మోడ్​లో పెడితే అది పాతకాలం నాటి బ్లాక్​ అండ్​ వైట్​ టెలివిజన్​లా కనిపిస్తుంది. అప్పటివరకు రంగుల ప్రపంచాన్ని చూసిన కళ్లకు బ్లాక్​ అండ్ వైట్​ స్క్రీన్​ వల్ల ఆసక్తి తగ్గిపోతుంది.
• సోషల్​ మీడియాలో మునిగి తేలడాన్ని స్పీడ్​గా కరిగిపోయిన బాల్యంతో పోల్చి చూడొచ్చు. అదెలాగంటే స్మార్ట్​ ఫోన్​కి కళ్లు అతికించి మీరు ఎంజాయ్​ చేస్తుంటే టైం అనేది మీకు తెలియకుండానే జారిపోతుంది. 
• పుష్​ నోటిఫికేషన్స్​ నుంచి బయటపడాలంటే.. భార్య/ భర్త, పిల్లలు, తల్లిదండ్రులు, పిల్లల స్కూల్​ నుంచి వచ్చే ఫోన్​ కాల్స్​కి మాత్రమే నోటిఫికేషన్స్​ అలర్ట్​ పెట్టుకోవాలి. మిగతా నోటిఫికేషన్స్​ ఆపేయాలి. అప్పుడు ‘టింగ్​ టింగ్​’ అని వచ్చే నోటిఫికేషన్​ శబ్దాలు డిస్టర్బ్​ చేయవు. అలాగే ఫోన్​ లిఫ్ట్​ చేయాలనే టెంప్టేషన్​ కూడా ఉండదు.

డిజిటల్​ డిటాక్స్​

ఒక రోజంతా అంటే 24 గంటలు స్మార్ట్​ఫోన్​ లేకుండా ఉండాలి. ఫోన్​ దగ్గర లేనప్పుడు పిచ్చిపిచ్చిగా అనిపించొచ్చు. గాల్లో ఎగురుకుంటూ వెళ్లి క్షణాల్లో ఫోన్​ తెచ్చుకోవాలి అనిపించొచ్చు. ఇలాకాకుండా కొందరికి ఆందోళనగా అనిపిస్తుంది. చిరాకు పడుతుంటారు. ఈ లక్షణాలు ఏవి కనిపించినా నో ప్రాబ్లమ్​. అడిక్షన్​ తెచ్చిపెట్టే తిప్పలు ఇవన్నీ. ఇది చాలా సాధారణం. అందుకని వాటి గురించి ఆలోచించాల్సిన అవసరమే లేదు. ఇలా ఉండడాన్నే విత్​డ్రాయల్ సింప్టమ్ అంటారు. 

30 రోజుల డిజిటల్​ డీక్లట్టర్​ ట్రైచేస్తే ఇంకా బెటర్​ అంటున్నారు మానసిక నిపుణులు కొందరు​. దీన్నే ‘డిజిటల్​ మినిమలిజమ్’ అంటారు. అంటే రెగ్యులర్​గా జీవితంలో వాడుతున్న అన్ని రకాల టెక్నాలజీలకు బ్రేక్​ చెప్పాలి. చాలా అవసరం అనుకున్న టెక్నాలజీని మాత్రమే వాడాలి. దానివల్ల వ్యక్తిగత, వృత్తిగత జీవితాల్లో ఇబ్బందులు రాకుండా ఉంటాయి.  అదెలాగంటే ఉద్యోగులు కంపెనీ ఇ–మెయిల్స్​ చెక్​ చేసుకోవచ్చు. పనికి సంబంధించిన విషయం కాబట్టి అది అవసరం. అలాగే భార్యాభర్తలు వారి వారి ఉద్యోగాల రీత్యా దూరంగా ఉంటుండొచ్చు. ఇలాంటి వాళ్లు ఫేస్​టైం వంటి వాటిని కమ్యూనికేషన్​ టూల్​గా వాడుకోవచ్చు.

దానికి బదులుగా...​ 

డిజిటల్​ మినిమలిజం​​లో భాగంగా ఒక విషయానికే అతుక్కుపోవాల్సిన అవసరం లేదు. క్రికెట్​, బాస్కెట్​బాల్​, హైకింగ్​, రీడింగ్​, ఇనుస్ట్రుమెంట్ ప్లేయింగ్​ వంటి వాటిలో దేన్ని ఎంజాయ్ చేస్తారో ఆ పని చేయొచ్చు. చేస్తున్న పని ఏదైనా మనసుకి ఆనందాన్ని ఇవ్వాలి. సింపుల్​గా చెప్పేదేంటంటే డిజిటల్ డిస్ట్రాక్షన్స్ కోసం డిజిటల్​ టైంను వేరే యాక్టివిటీలతో నింపాలి.ఉదాహరణకి సోషల్​మీడియాలో ఏదైనా ఒక సబ్జెక్ట్​ మీద ముక్కూమొహం తెలియని వ్యక్తుల కామెంట్స్​కి రిప్లయ్​ పెడుతూ, యుద్ధాలు చేస్తుంటే కనుక అది ఆపేయాలి. ఆ సబ్జెక్ట్​ రియల్​ వరల్డ్​లో పనిచేయాలి. అప్పుడు టైం సేవ్​ అవుతుంది. ఫలితం కూడా ఉంటుంది.

ఫీలింగ్స్​ అర్థం చేసుకోవాలి

చాలామంది ఎమోషనల్​ విషయాల మీద దృష్టిపెట్టకుండా వాళ్లను  ఇబ్బందిపెట్టే ఎమోషన్స్​కి దూరంగా ఉండేందుకు ఫోన్​ మీద ఆధారపడుతుంటారు. అలా స్మార్ట్​ఫోన్​ స్క్రీన్​మీద స్క్రోల్​​ చేస్తూ బిజీగా ఉంటే... చుట్టూరా జరిగే ముఖ్యమైన విషయాలు ఎన్నో మీ దృష్టి దాటిపోయే అవకాశం ఉంది. 

అందుకే ఎక్స్​పర్ట్​ చెప్పేదేంటంటే... స్మార్ట్ ఫోన్​ని స్మార్ట్​గానే వాడాలి. అందుకు చేయాల్సిందల్లా ‘ఫోన్​కే ఎక్కువ ప్రయారిటీ ఎందుకు ఇస్తున్నా’ అని ప్రశ్నించుకోవాలి. బోర్​, ఆందోళన, ఉత్సుకత, సంతోషం... ఇలా వీటిలో దేనివల్ల ఫోన్​ మీద ఆధారపడాల్సి వస్తోంది అనేది తెలుసుకోవాలి.  దాంతోపాటు ఫోన్​ అంతగా వాడడం వల్ల బెటర్​గా ఫీలవుతున్నారా? లేదంటే పరిస్థితి ఇంకా చెత్తగా తయారైందా? అనేది గమనించుకోవాలి. ఉదాహరణకి రాత్రి నిద్ర పోవాల్సిన టైంలో అరగంట పాటు సోషల్​మీడియాలో మునిగి తేలడం వల్ల ఎంతో విలువైన నిద్ర డిస్టర్బ్​ అవుతుంది. అది అంతటితో ఆగకుండా డిప్రెషన్​ బారిన పడే పరిస్థితికి దారి తీసే అవకాశం కూడా ఉంది.

బ్రేకప్​ చెప్పాక

నిజానికి స్మార్ట్​ఫోన్​ అద్భుతమైన పనులు ఎన్నో చేస్తుంది. అందుకే స్మార్ట్​ఫోన్​ను ‘స్మార్ట్’​గా వాడుకోవాలి. ఫోన్​తో బ్రేకప్​ అయ్యాక మళ్లీ ఫోన్​ వాడేటప్పుడు అవసరమైన కొన్ని యాప్స్​ వేసుకోవచ్చు. కాకపోతే వాటిని మైండ్​ఫుల్​గా వాడాలి. అయితే ఈ ప్రాసెస్​ అంతా ఒక్కసారిగా జరిగిపోదు. ట్రయల్​ అండ్​ ఎర్రర్​ పద్ధతిలో నడుస్తుంటుంది. 

ఒక అలవాటు కావాలన్నా లేదా ఒక అలవాటును వదిలేయాలన్నా కొంత టైం పడుతుంది. అందుకని ఒక్కోసారి పెట్టుకున్న షెడ్యూల్​ తప్పినా మిమ్మల్ని మీరు తిట్టుకోవాల్సిన అవసరం లేదు. రీ ఆర్గనైజ్​ చేసుకుని రీస్టార్ట్​ చేయొచ్చు.

టూల్​ & టెంప్టేషన్​

స్మార్ట్ ఫోన్​ని ఒక ‘టూల్​’గా వాడాలి. కొత్త సిటీలోకి వెళ్లినప్పుడు నావిగేటర్​గా, ఫొటోలు తీసుకునేందుకు. ఇక ‘టెంప్టేషన్’​ విషయానికి వస్తే... తీసుకున్న ఫొటోను సోషల్​ మీడియాలో పోస్ట్​ చేయడం. ఆ తరువాత పోస్ట్​ చేసిన ఫొటోను ఎంతమంది లైక్​ చేశారని ఫోన్​ని పదేపదే రిఫ్రెష్​ చేయడం.